Blind en zonder kompas in onbekend en gevaarlijk gebied: Fed anno 2017
11 januari 2017
Je bent een schipper en je vaart met je schip voor jou onbekende, maar door anderen druk gebruikte wateren in. Op hetzelfde moment vallen door storingen echter alle instrumenten uit. Je hebt geen idee hoe diep het water is, waar de rotsen zich bevinden, hoe het weer zal zijn en ander verkeer op het water is onzichtbaar voor je. O ja, en je enige bril – zonder zie je een ijsberg pas als je er tegenaan botst – is stukgegaan toen je uitgleed toen je wilde kijken wat dat rode lampje op je instrumentenpaneel betekende. Dat is ongeveer hoe het rentecomité van de Fed zich voelt nu het 2017 binnen is gevaren, blijkt uit de onlangs gepubliceerde notulen van de vergadering ervan medio december.
Een centrale bank moet haar rente in het heden vaststellen op basis van inschatting van hoe de economische groei en inflatie zich in de toekomst (stelregel: zo’n jaar tot twee jaar vooruit) gaan gedragen (waarom in de toekomst? Omdat het doorgaans ongeveer 1,5 tot 2 jaar duurt voordat een wijzing in het monetaire beleid effect sorteert in een economie). Dat maakt de taak van elke centrale bank altijd per definitie lastig. Maar meestal is op zijn minst de máte van onzekerheid over die toekomst redelijkerwijs in te schatten waardoor voor zowel de economische groei als de inflatie een range te bepalen is waar die grootheden waarschijnlijk zullen uitkomen. Meestal wel. Maar soms, zoals nu, juist niet.
Hoe de Amerikaanse economie dit jaar gaat presteren en wat er met de inflatie gaat gebeuren, is voor een belangrijk deel afhankelijk van welke (economische) maatregelen de nieuwe Amerikaanse President, Donald Trump, zal nemen vanaf 20 januari, wanneer hij officieel het Witte Huis intrekt. En dát is nu juist een enorm probleem. De leden van het rentecomité geven aan dat over de timing, de omvang en de inhoud van de maatregelen op economisch gebied door President Trump geen zinnig woord te zeggen is. Dat maakt het maken van een analyse over de effecten van die maatregelen op de economische groei en inflatie later dit jaar onmogelijk. Afhankelijk van de timing, omvang en inhoud kan de groei extra wind in de rug krijgen of juist met een forse tegenwind te maken krijgen; de inflatie kan verder aangejaagd worden of juist omlaag gedrukt. En om het allemaal nog lastiger te maken: de financiële en economische crisis die in 2008 begonnen is, heeft het mechanisme dat de wijzigingen in het monetaire beleid doorgeeft aan de economie behoorlijk beschadigd waardoor het ook nog lastig is te voorspellen wannéér de monetaire maatregelen van vandaag grip op de economie zullen krijgen.
Sceptisch
Is de Fed dan echt helemaal blind 2017 ingegaan? Nee, dat weer niet. Waar de leden van het rentecomité enigszins overtuigd van waren, was dat de Amerikaanse overheid meer geld gaat uitgeven. Trump beloofde immers belastingverlagingen en omvangrijke investeringen in infrastructuur. Dat is goed voor economische groei, dé reden waarom het rentecomité aangaf te verwachten de rente dit jaar drie keer te zullen verhogen.
Maar: zoals gezegd is de onzekerheid enorm. Bovendien: als de economische groei wordt opgekrikt door hogere begrotingstekorten en dus een nog hogere staatsschuld in de VS, zou door renteverhogingen van de Fed juist die bron kunnen opdrogen. Immers, bij hogere rente moet Washington meer betalen om dat financiële gat te financieren.
En dan zijn er nog ontwikkelingen elders in de wereld én de onzekerheid over – daar gaan we weer – timing, omvang en inhoud van de maatregelen van President Trump op geopolitiek gebied en buitenlands beleid, iets wat de vooruitzichten voor de economische groei zeker zal beïnvloeden.
Daar komt nog bij dat 2017 in de eurozone een heet jaar kan gaan worden, bijvoorbeeld door een goede verkiezingsuitslag voor een anti-euro partij in Nederland, Duitsland, Frankrijk of Italië of het opnieuw ernstig ziek worden van het eurozorgenkindje Griekenland. Vanuit de Fed bezien betekent dat dat de bank ook nog rekening moet houden met de mogelijkheid dat de dollar verder in waarde stijgt, zeker als de Fed de rente verder gaat verhogen. Een sterkere dollar zou op de korte termijn de vooruitzichten voor de economische groei in de VS schaden en de inflatie dreigen omlaag te drukken. Vooral dat laatste bezorgt de Fed slapeloze nachten; de bank heeft jarenlang immers alles uit de kast getrokken om de inflatie aan te jagen. Zou de bank, nu dat eindelijk gelukt is, dat succes op het spel willen zetten denkt u? Mij lijkt dat sterk eerlijk gezegd. Ikzelf blijf dan ook zeer sceptisch over de wijdverbreide verwachting dat de Fed de officiële rente drie keer zal verhogen dit jaar.
Kijk ik met deze analyse naar de edelmetalenmarkt, dan acht ik de kans groter dat de edelmetalenprijzen in dit scenario het jaar aanmerkelijk hoger zullen eindigen dan dat die het jaar zijn begonnen. Het vooruitzicht op een langer zeer ruim monetair beleid (en in de eurozone nog langer en nog ruimer), het impliciet en expliciet tolereren van hoge inflatie en enorme onzekerheid op zowel economisch als geopolitiek front, het zijn allemaal zaken die gunstig zijn voor de edelmetalen. Natuurlijk, als de dollar inderdaad nog veel sterker wordt is dat an sich negatief voor de prijzen van goud, zilver en platina. Maar…als de dollar sterker wordt níet door de enorme kracht van de Amerikaanse economie maar door een massale vlucht naar veiligheid, dan verandert de zaak natuurlijk. Een vlucht naar veiligheid betekent een vlucht naar de dollar…en goud.
