De valkuil van het nieuwe normaal
30 december 2016
In veel situaties maken we schattingen door te starten bij een beginwaarde. Psychologen noemen dit fenomeen verankering, of het referentie-effect. Ik geef de voorkeur aan het “nieuwe normaal”-syndroom, met name als we het over de beurs hebben. Het beursverleden stikt van de voorbeelden. Zo riep de veelgeprezen econoom Irving Fisher vlak voor de Grote Depressie dat "aandelenprijzen een schijnbaar permanent hoog niveau hadden bereikt". In 2000 gebeurde iets soortgelijks, toen toenmalig Fed-voorzitter Alan Greenspan het over de “nieuwe economie” had. Een vermeend tijdperk van lage inflatie en ongekende productiviteitstoenames, waardoor de (hevig overgewaardeerde) internetaandelen geen zeepbel waren, maar een juiste weergave van de realiteit. We weten hoe dit destijds afliep. Nu, vlak voor de jaarwisseling, lijken we opnieuw sommige glasheldere waarschuwingssignalen slechts ter kennisgeving aan te nemen. De scherpe belegger let echter goed op.
Het “nieuwe normaal” van (begin) 2017
Nadat Donald Trump de verkiezingsoverwinning binnensleepte, richtte de financiële media haar pijlen op de aandelenbeurs. De Dow Jones door de 20,000-puntengrens, dat was een kwestie van tijd. Het Amerikaanse beleggersblad Barron´s waagde zich eraan door er een voorpagina aan te wijden. Het “nieuwe normaal” van 2017 is een Dow Jones van boven de 20,000 punten zonder enige achting voor de onderliggende waarde van de bedrijven die deze index vormen. Het idee dat een president die handelsoorlogen niet vermijdt maar najaagt, zoals president Herbert Hoover op zeer vergelijkbare wijze met zijn handelsoorlogen in de jaren ´30 van de depressie een Grote Depressie met hoofdletter “D” maakte, positief kan zijn voor de Amerikaanse economie valt lastig te begrijpen. Bovendien heeft Donald Trump die “big, fat, ugly stock market bubble” weldegelijk in de smiezen, en lijken renteverhogingen roet in het eten te gooien van de droom om de V.S. op korte termijn in wederom een economisch wonder te veranderen.
Niet alleen dat: ook elders zijn er genoeg waarschuwingssignalen. Zo valt het lastig te geloven dat we in een tijd leven waarin de ceo van een beursfavoriet bij uitstek een lezing kan geven over het koloniseren van Mars zonder dat aandeelhouders zich ook maar een moment zorgen maken over hun investering. Hoewel, dit valt allemaal wat beter te geloven als we in ogenschouw nemen dat deze zelfde aandeelhouders bereid zijn geweest om de overdreven beloftes en tegenvallende prestaties van deze charismatische ceo te slikken. Deze beste ceo, de alom geliefkoosde Elon Musk van Tesla, komt ermee weg. Zolang de zeepbel voortduurt, is hij in staat om zijn aandeelhouders in te palmen, blind voor de uitdagingen die zijn bedrijf te wachten staan.
Of neem het idee dat nettowinsten niet langer tellen, maar daarentegen het aantal nieuwe abonnees of (niet-betalende) klanten juist wel. Tijdens de dotcomzeepbel was het motto eveneens: “we maken verlies op iedere verkoop, maar compenseren op volume”. De “oude” regels gaan niet meer op, zo is de tendens. Maar de regels veranderen niet; de tendens verandert.
Ook op de vastgoedmarkt merken we het “nieuwe normaal”.
In Amsterdam stegen woningprijzen de afgelopen tijd met dubbele cijfers. Naar beneden kunnen de woningprijzen niet, “want het is immers Amsterdam”. En iedereen wil in Amsterdam wonen, ongeacht de prijs of prijskwaliteitverhouding. Het idee om twee ton neer te leggen voor een onverkoopbaar konijnenhol met scheve fundering is het “nieuwe normaal” in Randstad-Nederland. Dat woningprijzen met name afhangen van de beschikbaarheid en kosten van financiering, en niet van het aantal expats in de stad, biologische supermarkten in de buurt, of historische prijstendensen, is een geestelijk overblijfsel uit vervlogen tijden.Het “nieuwe normaal” is het “oude liedje”
Ook ditmaal is het nieuwe normaal helemaal geen norm(aal), maar een (tijdelijke) afwijking. En ook ditmaal, zoals altijd, keren prijzen terug naar aarde.
Het goede nieuws voor goudbeleggers is het volgende: aangezien de aandelenmarkt allesbepalend is voor de beslissingen van de Federal Reserve (ook al doet men alsof dat niet het geval is), zal de Fed bij het uiteenspatten van de aandelenzeepbel de rente verlagen. Met negatieve rendementen op de aandelenmarkt en nulrentes op de obligatiemarkt, zal dat glanzende barbaarse relikwie (lees: goud) zich wraken. De goudprijs zal flink stijgen wanneer de rendementen op kapitaalmarkten laag of negatief zijn.
Nu ben ik de eerste om toe te geven dat deze waarschuwingssignalen al langer vallen waar te nemen. Ik zelf, onder andere, schrijf al geruime tijd dat de aandelenmarkt overgewaardeerd is. Desondanks is de ramp nog niet geschied. Betekent het dat we fout zitten?
Het antwoord is een volmondig “nee”. Ik kan u vertellen of de kans groot of klein is op een recessie of een beurscrash, ik kan u vertellen of een aandelenmarkt onder- of overgewaardeerd is, maar ik kan u niet vertellen wanneer de kudde zich conformeert aan de onderliggende realiteit. Mij zult u geen ambitieuze koersdoelen kunnen ontlokken,
Wat ik u kan meegeven voor het nieuwe jaar is het volgende:
- Geduld loont op de beurs.
- Nieuwe (en soms geloofwaardige) rechtvaardigingen voor extreme prijsniveau´s zijn niks nieuws en moeten met scepsis begroet worden.
- De meeste beleggers laten zich, vroeg of laat, meeslepen door de stroom; de uiteindelijke winnaars voeren daarentegen altijd hun eigen koers en laten zich nooit meeslepen door de stroom.
- Handel naar waarschuwingssignalen; laat u niet misleiden door het ogenschijnlijk in de wind slaan van deze waarschuwingssignalen door de overgrote meerderheid van collega-beleggers.
Een fijne jaarwisseling, beste lezer.
