Veel beleggers hebben op dit moment een afwachtende houding tegenover goud. Ze wachten totdat de koersen zich stabiliseren en weer een stijgende tendens laten zien. Een vaak gemaakte misplaatste opvatting is dat iedereen verwacht dat de koersen pas weer zullen stijgen als het grote publiek weer in de goudmarkt stapt. Niets is minder waar. Immers zijn er ook andere drijfveren die ervoor kunnen zorgen dat de prijs van goud op korte termijn explosief kan stijgen. 

Goud wordt wereldwijd op basis van de spotprijs verhandeld. Goudbezitters en goudhandelaren zijn het meer en meer met elkaar eens dat het feit dat de prijs voor het fysiek goud in geen enkele relatie meer tot de internationale spotprijs staat. De reden hiervoor is dat de spotprijs voornamelijk wordt bepaald door papieren goudinstrumenten waarbij de illusie wordt gewekt dat papieren goud even goed en veilig is als fysiek goud. We verwachten dat het niet lang meer kan duren voordat deze zeepbel uit elkaar spat en papieren handelaren eindelijk beseffen dat fysiek goud en papiergoud twee totaal verschillende beleggingen zijn. Maar om niets aan het toeval over te laten, helpen we ze daar vandaag een handje bij.

Een belangrijk component in de spotprijs van goud is de handel in valuta (FOREX). Sinds 1971 heeft goud een officiële internationale valuta code: XAU. In deze zogenaamde valuta wordt even grootschalig gehandeld als in de USD, EUR, of JPY. De totale valuta markt heeft een dagelijkse omzet van 4 biljoen dollar. Geschat wordt dat de handel in XAU dagelijks tussen de 240 tot 300 miljard dollar beslaat. Met andere woorden, dit zou gelijk moeten staan aan een fysieke omzet van 2700 ton goud per dag.

Anders dan de meeste mensen denken, overschaduwd de totale FOREX-handel in XAU alle andere grote goud handelsstromen zoals die van de COMEX (futures), GLD (ETF’s) en de daadwerkelijke fysieke goudhandel. Dat komt met name doordat het in de FOREX-handel ook mogelijk is om goud te kopen (en te verkopen) in de diverse verschillende valuta. Vanwege de hoge volatiliteit en kans op rendement op de valutamarkten is dat tevens de voornaamste reden waarom de grote internationale valutahandelaren (centrale banken, grote banken en institutionele beleggers) in XAU handelen. Helaas zijn ze door de bijkomende enorme omzetvolumes zeer bepalend voor de internationale spotprijs van goud.

/goud-kopenMet andere woorden kan er gesteld worden dat de papieren goudmarkt dus eigenlijk een valutaderivaat met een compleet ander risicoprofiel dan fysiek goud is. Immers zijn beleggers en valutahandelaren bij ETF’s en trackers niet op zoek naar fysiek goud, maar naar papieren winsten. De termijncontracten resulteren in 95% van de gevallen niet in fysieke levering van goud, maar worden uitgekeerd in contanten. Dan is het toch op z’n zachtst gezegd bijzonder opmerkelijk dat de meeste valutahandelaren toch van mening zijn dat transacties in XAU als gelijkwaardig aan de handel in fysiek goud beschouwd kunnen worden. Wie zouden ze hiermee voor de gek willen houden?

Het lijkt inmiddels slechts een kwestie van tijd voordat handelaren in fysiek goud eindelijk niet meer bereid zijn om fysieke goud tegen dezelfde spotprijs  te verhandelen. Die verandering zal ook teweeg worden gebracht door ons huidig klimaat van aanhoudende monetaire onrust. Beleggers zullen meer en meer hun vertrouwen verliezen in het financiële systeem en hun papieren claim op goud in willen wisselen voor fysiek goud. Juist omdat er dus veel meer claims uitgeschreven zijn dan dat er aan onderliggend metaal aanwezig is, is de kans op een run op het onderliggende fysieke goud groot. 

Het risico wat vervolgens ontstaat, is dat door het ontstane gebrek van vertrouwen in het papieren geld- en kredietsysteem de huidige bezitters van fysiek goud en zilver het fysieke edelmetaal helemaal niet willen verkopen. Omdat er dan geen nieuw goud op de markt vrij komt, kan zelfs de derivatenmarkt in elkaar storten. De prijs van de derivaten zal dan aanzienlijk dalen terwijl de prijs op fysiek goud en zilver juist explosief zal stijgen. 

Interessante conclusie hierbij is dat er dus helemaal geen nieuwe kopers op de goudmarkt nodig zijn om de prijs van goud te laten exploderen…

Maar er is nog een andere drijfveer die ervoor kan zorgen dat goud weer zal glanzen zonder dat er meer kopers op de goudmarkt nodig zijn. Inmiddels zijn er ook in de officiële sector, deels onder de radar, aanwijzingen dat fysiek goud zijn eeuwenoude rol als monetair edelmetaal weer steeds meer op zich neemt. Het begon al in 1998, toen goud werd vrijgesteld van BTW omdat het gezien wordt als financieel middel waarbij ook meteen werd vastgelegd dat deze financiële functie verder gestimuleerd moest worden. Vanaf 2009 zijn centrale banken wereldwijd weer als nettokopers op de goudmarkt verschenen. En begin dit jaar is bekend geworden dat de Fed en twee andere Amerikaanse financiële overheidsinstanties een voorstel hebben ingediend om per 1 januari 2014 goud voor 100% mee te tellen tot het Tier-1 kernkapitaal op de balans van banken. 

Tier 1 kapitaal is het vermogen dat elke bank, ter dekking van alle uitstaande risico’s en verplichtingen aan moet houden en geeft aan hoe sterk de bank is. Dit voorstel is ingegeven om te kunnen voldoen aan de strengere eisen die worden gesteld aan banken in kader van Basel III. Op dit moment telt fysiek goud en zilver maar voor 50% mee, terwijl riskantere staatsleningen voor de volle 100% mee tellen. 

Als het voorstel wordt aangenomen betekend dit dat banken net zo goed goud in plaats van staatsobligaties kunnen aanhouden als kernkapitaal. Juist doordat goud — in tegenstelling tot staatsobligaties — geen “counterparty-risk” kent, wordt het fysieke edelmetaal voor banken zeer aantrekkelijk. Daarnaast zorgt de kredietcrisis ervoor dat de hoeveelheid staatsobligaties met de hoogste kredietwaardering snel afneemt waardoor banken minder onderpand kunnen stallen en nu op zoek zijn naar een ander waardevol onderpand; goud. In 2011 heeft het Europese parlement reeds besloten dat financiële partijen goud mochten gaan gebruiken als triple-A onderpand bij transacties. 

Het is aannemelijk dat zodra goud volledig tot het kernkapitaal van banken mag worden meegeteld, de goudprijs aanzienlijk verder kan stijgen in prijs. Immers, hoe hoger de goudprijs, hoe meer kernkapitaal banken hebben, hoe meer leningen zij uit mogen hebben staan. Het is dus niet geheel onbegrijpelijk dat centrale banken al anderhalf jaar een voorschot op deze ontwikkelingen nemen en grote posities goud aankopen.

Ook hier geldt weer, dat er dus helemaal geen nieuwe kopers op de goudmarkt nodig zijn om de prijs van goud te laten exploderen. Het lijkt een self-fulfilling prophecy. Daar waar de grote financiële instellingen verantwoordelijk zijn voor de onderdrukking van de prijzen, zullen ze ook weer voor stijgende koersen zorgen.