Draghi gooit het roer om; euro daalt
13 maart 2019
De huidig ECB-preses, Mario Draghi, zette deze week de financiële markten op stelten door het monetaire roer in de Eurozone om te gooien. In plaats van een renteverhoging die er een tijd lang aan leek te komen, kondigde Mario Draghi een nieuw monetair stimuluspakket aan. De Italiaan trok onder andere een oud redmiddel van de plank (TLTRO), amper maanden nadat het Europese QE-stimulusprogramma is stopgezet.
Maar hier is heel duidelijk wat er gebeurt: Mario Draghi treedt in oktober dit jaar af en wil onder geen beding het risico lopen dat er onder zijn bewind een nieuwe recessie en/of financiële crisis uitbarst. En daar de ECB zelf de groeiverwachtingen voor 2019 naar beneden bijstelde van 1,9% tot 1,1% groei, lijkt de kans op een Europese recessie steeds verder toe te nemen.
De euro verzwakte ten opzichte van de dollar (EURUSD op 1.12), de Duitse staatsrente daalde rap en de goudprijs deed weinig, maar was eerder deze maand al gedaald tot onder de $1,300 per troy ounce.
Averechts effect
Helaas had de poging van Draghi om ver van tevoren een recessie in de kiem te smoren juist een averechts effect. In plaats van een geruststellend effect, leidde Draghi’s pessimisme tot een vlucht uit bankaandelen. Zo daalden verschillende bankaandelen rap: Banco Santander daalde met 4%, het Zwitserse UBS met 3% en Intesa Sanpaolo met meer dan 2%. Blijkbaar vermoedt de markt dat Draghi stiekem meer weet over de positie van de banken, daar met name banken in de perifere eurolanden hard geraakt werden.
Toch lijkt Draghi een goede reden te hebben om bezorgd te zijn. Terwijl Duitsland nog niet in een “technische recessie” zit (twee opeenvolgende kwartalen met een negatieve bbp-groei), zit Italië dat wel. Lukas Daalder somde de problemen in Italië gevat op:
“Tijdelijke factoren, tijdelijke groeiafzwakking. In het geval van Italië lijkt hier echter geen sprake van te zijn: de twee kwartalen negatieve groei zijn het directe gevolg van de oplopende kapitaalmarktrente en de oplopende politieke spanningen met Brussel, met als gevolg dat investeringen een behoorlijke tik hebben gekregen. Niets tijdelijks, niets technisch.”
De vraag is daarom of deze zet van Draghi zinvol is geweest. Zijn pessimisme is juist een reden tot lichte paniek gebleken.
ECB blaast TLTRO nieuw leven in
Eén van de maatregelen die Draghi getroffen heeft is om het oude TLTRO-programma van de plank te trekken (TLTRO staat voor Targeted longer-term refinancing operations).
Wat is TLTRO?
TLTRO is een financieringsbron voor ECB-leden (de commerciële banken). Zij kunnen tegen de ECB-rentevoet (momenteel negatief) het geld lenen dat ze willen voor een looptijd van meerdere jaren. Dit betekent dat commerciële banken niet langer om spaargeld verlegen zal zitten. Een bank kan zich immers goedkoper financieren bij de ECB en voor minder risico (want: vaste looptijd). Dat betekent dat het TLTRO-programma de rente- en liquiditeitsrisico’s van banken compleet wegneemt. Voor een miljard financieren via TLTRO, betekent het kunnen uitzetten van een miljard, op voorwaarde dat de kredietnemer het geld natuurlijk wél terugbetaalt (dat is één van de dingen die de ECB vooralsnog niet kan).
Zo konden banken in de Eurozone in 2011/12 bij de ECB terecht voor een lening tegen het bij de bank ECB geldende rentetarief, met een vaste rente en looptijd voor liefst drie jaar. Normaliter beperkt een centrale bank zich tot het vertrekken van kortetermijnleningen aan banken (overnight).
TLTRO werkt wel op initiatief van de banken, en niet zo zeer op initiatief van de centrale bank (wat uiteraard in het geval van quantitative easing wel zo is). Wanneer er geen vraag is naar krediet en geen kredietwaardige tegenpartijen (die tenminste de hoofdsom terugstorten), dan zal TLTRO niet gebruikt worden. Maar het feit dat staatsrentes daalden, duidt er al op dat de ECB opnieuw de perfect risicoloze arbitragemogelijkheid aanbiedt: staatsobligaties kopen, gefinancierd met gratis ECB-geld.
Met name de Italiaanse bank maken gul gebruik van de TLTRO-faciliteit en dat mag geen verrassing heten. Het Italiaanse bankwezen is de zwakste en meest zorgelijke van de Eurozone.
Italiaanse maken hebben eerder al flink gebruik gemaakt van TLTRO en konden blijkbaar niet zonder. Om een crisis af te wenden, nam Draghi het besluit om TLTRO opnieuw mogelijk te maken. Bron: Bloomberg
Uitkijken geblazen
Het nieuws waarop u met name moet uitkijken is het nieuws betreft het Italiaanse bankwezen. Daar zullen de grootste verrassingen vandaan komen – met dito gevolgen voor de overige eurolanden. Terwijl de euro-economieën langzaamaan in recessie vervallen en Draghi in paniek begint te raken, lijkt de ECB de regie te verliezen en de perifere economieën opnieuw voor grote problemen te zorgen voor de sterke eurolanden.
De problemen zijn nooit opgelost: de hoge schuldenlast bestaat nog steeds en is in veel gevallen zelfs verergerd (want: ultra lage rentes, neem bijvoorbeeld Griekenland, Portugal en Italië), veel banken zijn nog niet gesaneerd en hebben nog veel problematische leningen op de balans staan (neem wederom Italië) en het populisme doordendert.
Bijster positieve tekenen voor goud en wat minder voor de toekomst van het Europese bankwezen. Dat wezen de beurskoersen van deze banken deze week wel uit.
