Al een jaar lang profiteren alle beurzen van de monetaire stimulansen van de VS. Sinds de Fed op 22 mei heeft aangegeven dat de kans steeds groter wordt dat ze QE3 zullen afbouwen zijn de markten weer in rep en roer. Mondiaal zijn de angsten van beleggers reeds goed voelbaar in de vorm van aanzienlijk hogere rentes.

Vreemd eigenlijk dat toch nog zo veel fondsen en banken hun outlook naar positief hebben bijgesteld de afgelopen periode. Robeco schreef afgelopen week zelfs dat het onwaarschijnlijk is dat de wereldeconomie in een recessie terugvalt. Wel verwacht de fondsbeheerder, net als veel andere beheerders dat er de komende tijd vooral sprake zal zijn van een verzwakking van de economie. Dit doordat Japan inmiddels weer in volatiel vaarwater is aangekomen en de economie van de BRICS landen ook steeds zwakker lijkt te worden. De industriële productie in China in mei viel behoorlijk tegen waar ook bij kwam dat de producentenprijzen harder bleken gedaald dan verwacht.

Toch laat de eurozone volgens Robeco eindelijk tekenen van stabiliteit zien. Wij vragen ons af of dit wel echt het geval is. Want zou Mario Draghi juist niet wat kunnen leren van het lef van Japan? De ECB staat immers bekend als de minst actieve centrale bank. En dat terwijl Draghi in Europa een deflatoire tendens moet voorkomen, stevige beleidsmaatregelen zou moeten durven nemen en zorgen dat de eurolanden elkaar het licht in de ogen weer gaan gunnen. Want dat lijkt inmiddels ook steeds meer te escaleren. De Bundesbank is afgelopen week zelfs een rechtszaak tegen de ECB begonnen omdat zij ervan overtuigd is dat het aanstaande opkoopbeleid van de ECB in strijd zou zijn met de Duitse grondwet. De Duitse centralebankpresident Jens Weidmann vindt dat het opkopen van staatsleningen door de ECB neerkomt op het direct financieren van staatschulden van de betrokken zwakke landen, en dat druist in tegen de regels. Andere prominente economen getuigden tegen de ECB dat er door een dergelijk beleid een politieke kettingreactie zal ontstaan waarbij de Europese staatschulden alsmaar verder oplopen waarbij structurele hervormingen worden uitgesteld. Toch verwachten wij dat de belangrijkste beweegreden voor de rechtszaak is geweest dat Duitsland bang is om miljarden te verliezen door staatsobligaties op te kopen van ‘failliete’ eurolanden. Duitsland is immers met 27% de grootste aandeelhouder van de ECB. De uitspraak op de rechtszaak zal verstandig genoeg, over de Duitse verkiezingen in september heen getrokken worden om niet nog meer interne Duitse strubbelingen te veroorzaken. Het aantal anti-Europa aanhangers groeit in Duitsland gestaag en hoe we het ook wenden of keren, zonder Duitsland zal Europa het nog veel moeilijker krijgen.

Dat Draghi het op dit moment moeilijk heeft is zeker. Vooral in Europa gaat de vertraging van de prijsstijgingen hand in hand met een hardnekkige economische recessie, recordbrekende werkloosheid en het klaarblijkende onvermogen om de staatsschulden terug te dringen. Feit blijft wel dat de ECB onconventionele maatregelen zal moeten inzetten om de kredietverlening aan het midden- en kleinbedrijf te stimuleren. Uit de afwachtende houding van Mario Draghi blijkt dat de ECB het ei van Columbus in elk geval nog niet gevonden heeft. Want alleen de belastingdruk verhogen werkt averechts als de basis waarover belastingen geheven kunnen worden niet is veiliggesteld. De huidige rentestijgingen komen voor Europa hierdoor bijzonder ongelegen. Lenen wordt duurder voor zowel overheden als bedrijven. Wij verwachten dat fundamenteel risico (de vrees voor het uiteenvallen van de eurozone) hierdoor op korte termijn heeft plaats gemaakt voor liquiditeitsrisico. Hopelijk laat de ECB zich niet door de Bundesbank kisten en eindelijk uit de schaduw zal treden om concrete acties te ondernemen. De risico’s binnen Europa zijn nog steeds niet verminderd en het lijkt ons tijd dat de ECB maatregelen gaat doorvoerend die economische groei weer mogelijk maakt. Versoepeling van de kredietverlening is hier een belangrijk begin van.

Hoe staat het nu met de levensvatbaarheid van goud? Het bloedbad op de grondstoffenmarkt is op korte termijn helaas nog niet voorbij. Goud blijft zich op het moment tegendraads gedragen. De koersen daalden afgelopen twee dagen aanzienlijk doordat bekend werd dat de voorraden van ’s werelds grootste goudsfonds SPDR naar het laagste punt van de afgelopen 4 jaar zijn gezakt. In totaal stroomde netto 1,34 miljard euro uit het fonds. Dat beleggers zelf op dit moment ook niet weten hoe ze moeten omgaan met de markt volatiliteit blijkt wel uit het onderzoek onder analisten van Bloomberg waarbij 18 analisten verwachten dat de goudkoersen komende week zullen dalen, 17 verwachten dat de koersen zullen stijgen en 2 neutraal zijn gebleven.

Wij vragen ons vooral af hoe lang de daling nog kan doorzetten. Want niet alleen de papierenmarkt staat onder druk. Vooral de goudmijnbedrijven ondervinden door de lage koersen grote problemen. Het grootste goudmijn bedrijf van Australië - Newcrest - heeft bekend gemaakt $5,9 miljoen te moeten afschrijven door de lage goudprijzen waardoor hun bedrijfsvoering met steeds groter wordende problemen heeft te kampen. Het is niet vreemd dat dit gebeurt. Immers hebben mijnbedrijven met een lagere goudprijs meer en meer moeite om een gezonde kasstroom te genereren. Dit zal een negatief gevolg uitoefenen op stijgende vraag naar fysiek goud en door dalend aanbod kan dit alleen maar tot hogere prijzen lijden.

De bank Schroders sluit zich hier in elk geval bij aan. In het afgelopen week gepubliceerde rapport stelt de bank dat goud een goede hedge blijft tegen monetaire instabiliteit in een omgeving van kwantitatieve verruiming. Het huidige monetaire beleid kan nog steeds tot ongewenste inflatie leiden. Daarnaast blijven overheden (ook buiten Europa) kampen met vergrijzing en torenhoge kosten voor gezondheid en pensioenen. In crisistijden op de obligatiemarkten is goud een gewilde vluchthaven.