ECB begint het beleid te normaliseren…luidt het monetaire sprookje van de week
9 juni 2017
De afgelopen jaren hebben we de Fed, de Amerikaanse centrale bank, goed leren kennen. Vandaag geef ik u een idee van hoe het stappenplan er ongeveer uitziet voor een centrale bank die haar monetaire beleid wil normaliseren. Het stappenplan loopt namelijk doorgaans een paar jaar voor op hetgeen wat onze ECB in de eurozone doet. Zie hieronder mijn idee van het stappenplan:
Stappenplan van een centrale bank die haar beleid wil normaliseren
- Aangeven dat het einde van het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties (quantitative easing ofwel het QE-beleid) binnen afzienbare tijd gestopt wordt.
- Voorzichtig dat opkoopprogramma reduceren.
- Na het beëindigen ervan een lange pauze in acht nemen.
- Aangeven dat het moment van de eerste renteverhoging in jaren dichterbij komt.
- Onderstrepen dat het moment van de eerste renteverhoging in jaren echt nabij is.
- Rente verhogen.
- Vervolgverhogingen ver van elkaar plaats laten vinden, steeds benadrukken dat als de economische cijfers minder goed worden, het proces kan stoppen.
Het bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) heeft gisteren besloten de zogeheten easing bias, ofwel de indicatie tot de neiging om de rente verder te verlagen, te laten vallen. Een zeer belangrijke vraag is dan ook of dat besluit van de ECB gezien moet worden als het begin van een uitvoering van het stappenplan van hierboven. Zou het antwoord bevestigend zijn, dan zouden behoorlijke effecten op de financiële markten te verwachten zijn de komende jaren.
Laten we de uitkomsten van de vergadering van de ECB van gisteren langs die stappenplan zetten. Wat zien we dan?
Een lager niveau
Al maandenlang schrijft de bank in haar persverklaring na afloop van elke vergadering de officiële rente ‘op het huidige of een lager niveau te houden voor een lange tijd en zeker lang nadat de bank stopt met het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties’. Gisteren luidde die zin net ietsje anders, die was wat korter. Vier woorden korter om precies te zijn want het stukje ‘of een lager niveau’ was verdwenen.
Is dat de eerste stap in het normaliseren van het monetaire beleid? Even voor de goede orde: ook als dat het geval is, de ervaringen met de Fed leren ons dat het een zeer langdurig proces zal zijn. Maar nu even terug naar de vraag of het überhaupt te zien is als het begin ervan.
Mijns inziens is daar geen sprake van.
Het bestuur van de ECB gaf namelijk weer aan dat het QE-beleid van de bank ‘tot december 2017 zal duren of langer’ maar dat als de economische vooruitzichten minder gunstig worden of als de rentes in het euroland ongewenst gaan stijgen, de ECB klaar staat haar opkoopprogramma te verlengen en/of te vergroten.
Op de vraag of het bestuur erover gesproken heeft om na de zomer te gaan praten over de toekomst van het QE-beleid, was het antwoord van President Mario Draghi ontkennend. Er waren twee bestuursleden die begonnen waren over het normaliseren van het ECB-beleid, zei Draghi, op een bijna denigrerende toon.Blijf waar je bent
Overigens, het gaat waarschijnlijk over de President van de Duitse Bundesbank Jens Weidmann en de President van De Nederlandsche Bank Klaas Knot. Dat zijn de mensen die eigenlijk nooit achter dit ECB-beleid hebben gestaan, dus het feit dat zij erover begonnen waren, verbaast niet. Sterker nog, het feit dat zij weer alleen stonden in dat opzicht, spreekt boekdelen. Blijkbaar bestaat er bij de andere bestuursleden steeds weinig animo om te gaan praten over wanneer te gaan praten over beleidsnormalisatie!
De bank gaf aan en haar President herhaalde het nogmaals om er zeker van te zijn dat niemand de duidelijke hint mist, dat de eurozone nog steeds ‘een zeer grote mate van ruim monetair beleid nodig heeft’. Niet een grote mate maar een zeer grote mate. Bij een rente van 1 procent of iets dergelijks zou er sprake zijn van een grote mate van ruim monetair beleid. Van zeer grote mate is sprake wanneer de rente op 0 procent blijft staan en het opkoopprogramma gewoon doorgaat.
Inderdaad, vooral het feit dat er geen komma laat staan een woord is veranderd in het stuk over QE-beleid, is belangrijk. De bank moet immers eerst daarmee stoppen voordat ze überhaupt gaat praten over renteverhogingen in de eurozone (dat is stap 1 uit het stappenplan). Maar over het QE-beleid zegt de ECB nog steeds dat dat beleid verlengd en opgevoerd kan worden. Er wordt nog niets eens gesproken over het afbouwen van dat opkoopprogramma (stap 2).
In combinatie met de vaststelling dat de muntunie nog steeds het zeer ruime monetaire beleid nodig heeft, is mijn conclusie dat het laag houden van de rentes met het QE-wapen voorlopig gewoon doorgaat en dat het denken over mogelijke renteverhogingen nog niet aan de orde is binnen het bestuur van de ECB. De ECB is zeker niet bij stap 2 of zoiets, de bank heeft niet eens de eerste stap naar normalisatie gezet. Het is nog steeds pas op de plaats en dat blijft nog een tijdje zo.
