De vraag die altijd blijft terugkomen. Moet ik beleggen in goudmijnen of in goud? Wat is beter? Wat zijn de voor- of nadelen van het beleggen in goudmijnen?

Een hoge goudprijs is geen garantie dat ook goudmijnen stijgen of zelfs meer stijgen. Zo steeg de goudprijs in 2001, terwijl aandelenprijzen van goudmijnen flink daalden. Dit na aanleiding van het faillissement van twee grote mijnbedrijven.

Hetzelfde gebeurde tussen 2005 en 2007. Toen goud consequent steeg, daalden goudmijnaandelen door de toenemende productie- en arbeidskosten.

Gary Gorton en Geert Rouwenhorst (2005) onderzochten wat historisch gezien het meeste heeft opgeleverd. Zij deden dit door van 1962 tot en met 2003 een goudmijnindex te nemen en deze af te zetten tegen het rendement op goud zelf. Hetzelfde deden zij voor een reeks aan andere grondstoffen.

Tot welke  conclusies kwamen zij?

Over de 41-jarige periode die Gorton en Rouwenhorst bekeken, blijkt dat het gemiddelde rendement op goud hoger ligt dan het rendement op goudmijnen. Nog interessanter, het blijkt uit hun cijfers dat de correlatie tussen de twee beleggingen — goud en goudmijnen — slechts 40% bedraagt. Kortom, slechts 40% van de tijd bewegen beide koersen parallel aan elkaar.

Daarentegen bedroeg de correlatie tussen aandelen van goudmijnen en de aandelenmarkt 57%. In andere woorden, goudmijnen zijn zwaarder gecorreleerd aan aandelen dan aan goud zelf. Een conclusie die veel goudbeleggers zou verrassen.

Gorton en Rouwenhorst concludeerden zelf: "Grondstofaandelen gedragen zich meer als andere aandelen dan als hun tegenhangers op de grondstoffenmarkten".

Er zijn vele redenen aan te stippen waarom goudmijnen het historisch gezien slechter hebben gedaan dan goud zelf en waarom een belegging in goudmijnen riskanter is.

Zo kan de mijn veel eerder dan verwacht uitgeput raken. Het goud 'onder de grond' is geen wetenschappelijk vastgesteld feit. Zolang de mijnproducent het goud niet uit de grond haalt, weet men niet hoeveel en van welke zuiverheid deze is. De goudreserves in de grond van een mijnbedrijf zijn ruwe schattingen. Als u belegt in een goudmijn op basis van de geschatte hoeveelheid goud in de grond, dan kunt u er bekaaid vanaf komen als blijkt dat er minder is.

Dat is niet alles. De lijst gaat verder. Uiteraard kan het bedrijf in financiële problemen raken door mismanagement. Geschiedenis leert ons dat bestuurders in staat zijn een bedrijf het ravijn in te slepen — een mijnbedrijf is geen uitzondering. Een andere factor die tot een slechter rendement op een goudmijn dan op goud kan leiden, is eveneens gerelateerd aan het bestuur. Een aandeelhoudersonvriendelijk bestuur kan aandeelhouderswaarde vernietigen, onder andere door zichzelf in de watten te leggen, te hoge salarissen en bonussen uit te keren aan het bestuur zelf, en op andere manieren kostbare bedrijfsmiddelen en inkomsten te voorspellen. Het toont eens te meer aan hoe belangrijk goede bestuurders zijn voor iedere onderneming.

Tevens geldt voor politiek zeer instabiele landen, waar vaak socialistisch populisme hoogtij viert, dat er een risico op onteigening van mijnbedrijven bestaat. Dit gebeurde onder andere in Venezuela. Dit is een onmiskenbaar politiek risico, wat grotendeels uitgesloten kan worden met fysiek goud omdat u zelf kiest waar u het opslaat, terwijl moeder natuur besloot in welke landen goudmijnen moesten komen. Wat zelfs nog vaker voorkomt, is dat overheden de winsten van mijnbedrijven simpelweg afromen. Dit is onder meer gebeurd in Ecuador. Deze confiscatoire belastingen zijn niet bepaald gunstig voor uw rendement, zoals u vast begrijpt.

Een andere reden is uiteraard de kosten van de bedrijfsmiddelen van de mijn. Zoals we eerder opmerkten steeg de goudprijs tussen 2005 en 2007, terwijl goudmijnen in prijs daalden vanwege toenemende kosten die de winstgevendheid drukten. In die periode namen de productie- en arbeidskosten erg toe, onder andere vanwege het feit dat ook andere grondstoffen hard in prijs stegen.

In theorie is een goudmijn een manier om met een hefboomeffect van de goudprijs te profiteren. Een stijgende goudprijs kan leiden tot een veelvuldiging van de bedrijfswinsten, omdat de winstmarges ineens kunnen toenemen.

Het is echter een ware kunst (of een nachtmerrie) om de juiste goudmijn uit de stapel te kiezen. En dan hebben we nog niet eens de gevaren van junior exploratiebedrijven gehad.

Het is waar, goudmijnbedrijven lijken momenteel zeer ondergewaardeerd, net als goud. Maar in tegenstelling tot goud, kunnen goudmijnbedrijven in een dusdanig precaire situatie komen als de goudprijs voor langere tijd 'laag' blijft, dat een faillissement en een consolidatieslag een gevolg kan zijn. Als u goudmijn X voor €20 gekocht heeft, en vandaag is de prijs €4, dan moet u niet versteld staan wanneer er een overnamebod van €5 wordt overeengekomen. Iets soortgelijks is gebeurd bij een aandeel als Dell en gebeurd vaker dan ons lief is. Een overname betekent dat u dat aandeel niet kan aanhouden totdat de goudprijs herstelt.

Goudmijnen kunnen kopje onder gaan als goudprijzen langer dan ons lief is laag blijven, terwijl een belegger in fysiek goud geduldig kan wachten op een herstel en de grote beweging omhoog.

Kortom, iemand die in goudmijnen belegt moet dusdanig goed hierin zijn om het beter dan de goudprijs zelf te doen. Maar hier geldt hetzelfde als wat op de aandelenmarkt geldt, namelijk dat 90% van de beleggers het slechter doen dan de index. Wellicht denkt 90% van zichzelf het beter te kunnen doen dan de goudmijnenindex, maar in de praktijk doet 90% het uiteindelijk slechter.

Het valt daarom te benadrukken dat goudmijnen geen vervanging van fysiek goud zijn. Het kan hoogstens een complementaire belegging zijn, waarbij beleggers bereid zijn meer risico's te lopen die gepaard gaan met de bedrijfsvoering van een goudmijn. Onthoud u vooral dat een hogere goudprijs geen garantie op hoge aandelenkoersen van goudmijnen is.