Ik vermoed nog steeds, net als de markt, dat er op het laatste moment een akkoord tussen de nieuwe Griekse regering en de eurogroep zal worden gesloten. Iedere minuut die verstrijkt, betekent echter dat een misstap zomaar kan leiden tot een definitief Grexit. Er hoeft maar iets mis te gaan, en het zal te laat zijn om de plooi nog glad te strijken.

Nog maar een week en de Griekse regering komt in financieringsnood. In dat geval kan men sommige rekeningen onbetaald laten en een faillissement (officiële wanbetaling) uitstellen, maar schattingen laten zien dat de Grieken weinig speelruimte hebben. Duitsland doet markten graag geloven dat een Grexit weinig gevolgen heeft voor de toekomst van de euro, maar niets is minder waar.

Vier jaar terug was er nog sprake van 'besmettingsrisico'. Terwijl de Griekse rente opliep, begonnen beleggers zich ook zorgen te maken over andere landen die tot hun nek in de schuld zitten. Het gevolg was dat de rente op de Spaanse en Italiaanse sterk steeg.

Met alle onrust in Griekenland, zouden we logischerwijs kunnen veronderstellen dat dit scenario zich zou herhalen. Nu gebeurt echter het tegenovergestelde. Ondanks de onrust rondom Griekenland, dalen Spaanse en Italiaanse staatsrentes. Blijkbaar zijn de met schulden beladen perifere landen ook ineens 'vluchthavens'.

Is er goede reden voor een dergelijke rentedaling in de perifere landen? Ik kan u verzekeren: die is er niet. Afgelopen week meende Pablo Iglesias  — leider van de Spaanse anti-europartij Podemos — dat hij meer dan €900 miljard aan Spaanse schuld wil 'herstructureren' (oftewel, niet terugbetalen). Het is zeer aannemelijk dat Podemos de komende Spaanse verkiezingen een overwinning boekt.

De gevolgen voor de Grieken zijn duidelijk. Het verlaten van de euro betekent voor Griekenland een terugkeer naar de drachme. Een terugkeer naar de drachme zal gepaard gaan met de introductie van valutarestricties. Dat zou echter geen enorme devaluatie tegenhouden. Grieken zullen massaal buitenlandse valuta (op de zwarte markt) en goederen kopen om zich te beschermen tegen een verdere devaluatie. De drachme zal direct in een valutacrisis vervallen.

Het ligt voor de hand dat Griekenland ook niet langer de schuld (onder andere aan de ECB, het IMF en de overige eurolanden) zullen terugbetalen. Europese banken zullen hier niet gebukt onder gaan, maar een dergelijk faillissement zou tot grote protesten in onder andere Duitsland leiden. Toekomstige staatssteun aan andere eurolanden wordt dan problematisch en een zeer impopulair besluit voor iedere West-Europese politicus.

Niettemin is de blootstelling van Europese banken en Nederlandse pensioenfondsen nihiel. De directe gevolgen zijn dus beperkt.

De indirecte (secundaire) gevolgen zijn veel belangrijker voor u.

Ook al dalen de staatsrentes in alle overige eurolanden, het anti-eurosentiment in Spanje en Italië gaat niet weg. Beter gezegd, het anti-eurosentiment in landen als Spanje en Italië is springlevend en zal aan kracht winnen wanneer de Grieken uit de euro stappen en leningen weigeren terug te betalen.

Een waarschijnlijk scenario is dat dit anti-eurosentiment leidt tot verkiezingsoverwinningen van populistische oppositiepartijen. Momenteel staat oppositiepartij Podemos op 25% van de stemmen in de peilingen, en zou daarmee nipt de grootste partij zijn. Of neem de uitspraken van Beppe Grillo — oppositieleider in Italië. Hij schreef vandaag dat "de euro in rook op zal gaan" en wijst met een beschuldigende vinger naar Duitsland.

Momenteel wordt er in de Italiaanse en Italiaanse staatsrente geen rekening gehouden met een terugkeer naar de lire en peseta. Zodra een Spaans en Italiaan afscheid in het verschiet liggen, gaan ook daar de rentes omhoog. En dat heeft wel grote gevolgen. Het 'besmettingsgevaar' kan weer optreden.

Uiteraard kan het ook zo zijn dat het 'Griekenland'-scenario dat ik hierboven schets, leidt tot een schrikreactie in landen als Spanje en Italië, waardoor de steun voor anti-europartijen wegvalt.

Hoewel Nederlandse banken bijna niet blootgesteld staan aan Griekse overheids- en bankschuld, ligt dat anders voor grotere landen als Spanje en Italië.  De blootstelling van Nederlandse banken, pensioenfondsen en andere instellingen aan de overige perifere landen is vele malen groter dan aan de Grieken.

Neem de Spaanse en Italiaanse banken zelf. Deze hebben de grootste posities in Europese staatsobligaties ooit. €0,10 van iedere euro op de Europese bankbalansen bestaat uit Europese schuld. In Italië zijn het bijvoorbeeld met name de Italiaanse banken zelf die binnenlands staatspapier aanhouden. Als de rente hiervan stijgt, en obligatiekoersen dalen, dan kan met een dergelijke blootstelling het al weinige eigen vermogen als sneeuw voor de zon verdwijnen.

Gevolg? Een Europese bankencrisis.

Dat betekent dat ten eerste uw spaargeld risico loopt. En dat terwijl u slechts 1% - 1,5% rente over uw spaargeld ontvangt. Voor velen een koopkrachtverlies, gezien de inflatie en vermogensrendementheffing, terwijl men het risico op een Europese bankencrisis op de koop toeneemt. Ik hoef het waarschijnlijk niet te zeggen, maar een negatief rendement  (!) vormt geen adequate compensatie voor de hierboven beschreven risico's.

Laat overigens duidelijk zijn dat Europese overheden, met name de PIGS-landen, ditmaal niet in staat zullen zijn om de banken overeind te houden en te herkapitaliseren met publiek geld.

Ook kan een Grexit een trigger zijn voor een beurscrash. Zoals we eerder besproken, zijn aandelenmarkten bijzonder overgewaardeerd. Het minste of geringste kan een reeks aan koersdalingen in gang zetten en tot grote verliezen voor u, als aandelenbelegger, en uw pensioenfonds leiden. Het valt nu al af te lezen aan de reactie van de markt dat een Grexit, een Griekse bankencrisis en hogere rente in de Europese periferie, genoeg zullen zijn om een hevige correctie in aandelenprijzen te ontketenen.

Een deel van uw vermogen veiligstellen in goud en/of dollars (geen Amerikaanse aandelen), lijkt daarom momenteel verstandig. Het is vrij aannemelijk dat de euro weer wat kan versterken ten opzichte van de dollar, gezien het extreme sentiment, maar het is een waarschijnlijk scenario dat de dollar komend jaar of komende twee jaren opnieuw een internationale vluchthaven zal vormen. De EUR/USD-koers zou zelfs kunnen dalen tot 1,00. Amerikaanse rentes kunnen dalen tot het niveau van een Duitsland of Japan.

Goud hoeft niet per se achter te blijven. Sterker nog, goud kan het zelfs beter doen dan de dollar, omdat de dollar reeds flink gestegen is (meer dan goud). De vermeende (negatieve) correlatie tussen goud en de dollar, is een veelgenoemde hersenschim die zeker de komende jaren niet van kracht hoeft te zijn.