De goudprijs steeg afgelopen week met 4% nadat de Fed bekend maakte voorlopig nog niet te stoppen met QE3. Ondanks de positieve fundamentele vooruitzichten voor goud als veilige haven en bescherming tegen inflatie, zijn dat niet de enige factoren die tegenwoordig van invloed zijn op de goud- en zilverkoersen.

Eerder meldden we al dat het opvallend is dat zelfs de grootste financiële instellingen ter wereld niet met elkaar op één lijn zitten als het gaat om de vooruitzichten op goud en zilver. JPMorgan Chase, Bank of America, Barclay’s en Merrill Lynch bevinden zich op dit moment duidelijk in het ‘Golden Bull-kamp’ en zijn de strijd aangegaan tegen het ‘Golden Bear-kamp’ bestaande uit Goldman Sachs, Société Générale en Citigroup.

Interessant daarbij is dat het juist JPMorgan Chase was die er in april verantwoordelijk voor was dat de goud- en zilverkoersen van het ene op het andere moment volledig in elkaar stortten. In april gingen ze nog massaal short in goud met 75.000 netto contracten en in zilver met 35.000 netto contracten (waarde van ongeveer $175 miljoen). Door hun monopoliepositie op de Comex (commodity exchange) dreven zij hierdoor de prijzen naar beneden en konden vervolgens hun volledige positie weer tegen een lagere prijs terugkopen en verdienden zo binnen een week $3 miljard op hun goed uitgevoerde speculaties. Hetzelfde trucje hebben ze ook op de zilvermarkt toegepast. Echter anders dan bij de goudmarkt, lukte het de bank niet om hun shortposities te draaien en long te gaan. Hierdoor zit de bank sinds een aantal weken weer duidelijk in de kopershoek in goud en nog steeds short in zilver.

Hoe komt het eigenlijk dat JPMorgan Chase een dergelijke monopoliepositie heeft weten te bemachtigen op de Comex en daardoor zoveel invloed kan uitoefenen op de edelmetaalkoersen? Het begon allemaal toen de bank, op verzoek van de Amerikaanse overheid (de Treasury), in 2008 de bank Bear Stearns opkocht. Bear Stearns gold toen als één van de grootste banken ter wereld op het gebied van zakenbankieren én effectenhandel met als specialisatie commodities. Vóór de overname door JPMorgan Chase gaf de Fed zelf een enorme kapitaalinjectie aan Bear Stearns. Tot op de dag van vandaag heeft de Fed nog steeds een belang in ’s werelds invloedrijkste bank in de effectenhandel en profiteert daarvan samen met JPMorgan Chase natuurlijk nog steeds ruimschoots.

Dat China niet helemaal blij is met de huidige ontwikkelingen bleek wel toen ze eerder dit jaar toestemming gaven om de openingstijden van de Shanghai Futures Exchange (SHFE) aanzienlijk te verruimen. Als reden gaf China op dat er een te groot tradingsgat zat tussen de binnenlandse en de internationale handelstijden, waardoor ze — naar eigen zeggen — onvoldoende invloed op de edelmetaalkoersen konden uitoefenen. En laat China nou net al jaren te boek staan als grootste goudkoper ter wereld vanwege de diversificatie van de internationale reserves, onzekerheid over de waardevastheid van de Europese en Amerikaanse staatsobligaties, ende spreiding van valutarisico’s van de euro en de dollar (speculaties over een eventuele nieuwe BRICS-valuta daargelaten).

Twee maanden geleden maakte de CFTC bekend dat de autoriteiten aan het onderzoeken zijn of ze vergunningen kunnen intrekken die banken toestaan om te handelen in fysieke grondstoffen. Immers, als banken op Wall Street zowel het aanbod van derivaten als de onderliggende grondstoffen in handen hebben, is de weg naar verstorend gedrag en marktmanipulatie maar klein en daar zijn we allemaal getuigen van.

Wij verwachten niet dat een dergelijk verbod zal komen. Immers is het niemand minder dan de Fed zelf die een aanzienlijk belang heeft in Bear Stearns en dus ook op hun commodity-afdeling. Ten tijde van de overname moest de Fed van de monopoliepositie van Bear Stearns hebben afgeweten waarbij ze samen met beurswaakhond CFTC besloten hebben dat JPMorgan Chase de beste partij was die die rol moest overnemen. Na de val van de Lehman Brothers — een kleine 5 maanden later in september 2008 — is alles in de vergetelheid geraakt en konden zij onder de radar onopgemerkt verder met hun handelsactiviteiten. Daar komt bij dat er zelfs tegen de Fed nog een onderzoek naar de vermeende marktmanipulaties van april loopt. Er bestaat nog steeds het vermoeden (niet geheel onterecht lijkt ons) dat diverse Amerikaanse marktpartijen (waaronder de Fed, Goldman Sachs en JPMorgan Chase) illegaal buiten de beurs om in futures hebben gehandeld om heel bewust de prijzen te drukken. De Fed zou een grote hoeveelheid ongedekte shortposities op de goudmarkt geplaatst hebben wat bovengenoemde partijen moest aansporen om te speculeren op prijsdalingen.

We hebben afgelopen maanden uitgebreid kunnen volgen dat de Fed immers baat heeft bij een lagere goudprijs gezien dit in de regel een sterkere dollar ondersteund. Een sterkere dollar komt toe aan het consumentenvertrouwen en het aansterken van de binnenlandse economie. En het gebakkelei over het wel of niet afbouwen van QE3 hangt voornamelijk af van de mate van groei van de Amerikaanse economie en staat hierdoor al maanden bovenaan de FOMC-agenda.

JPMorgan Chase kent inmiddels de klappen van de zweep als een doorgewinterde gedaagde van de CFTC, immers zijn zij al tot 3 keer toe onderzocht voor de bekende zilvermanipulaties. Ook die onderzoeken zijn afgewezen door gebrek aan bewijs... En in de wetenschap dat de bank tussen de 20-35% van de zilverfutures in handen heeft hoef je niet met wetenschappelijk onderzoek aan te tonen dat dit een bijzonder vreemde uitspraak lijkt...

Inmiddels weten we dat de voornaamste reden dat de goud- en zilverkoersen aanzienlijk dalen is zodat de grote hedgefondsen (met name JPMorgan Chase) contracten op lagere koersen terug kunnen kopen. En de enige reden dat zij ze contracten kopen is om meer geld te verdienen, en de manier waarop geld verdiend wordt is uiteraard weer door te verkopen. Met andere woorden wil dat dus eigenlijk zeggen dat de verwachting is dat de hedgefondsen ook deze posities (long voor goud en short voor zilver) weer zullen omdraaien en dat goud hierdoor weer iets omlaag gemanipuleerd kan worden en zilver juist weer een boost naar boven krijgt op een later tijdstip dit jaar en vice versa.

Op korte termijn zijn de vooruitzichten — nu de grotere hedgefondsen voornamelijk long zitten in goud — dat de goudkoersen zullen stijgen. Zilver daarentegen heeft op dit moment nog te kampen met grootschalige shortposities. Echter is het niet de verwachting dat de koersen veel verder zullen dalen omdat dat in huidige marktomstandigheden vrijwel onmogelijk is. Immers is de prijs voor zilver op dit moment niet meer kostendekkend voor de mijnproductie en kan het niet anders dan dat dit problemen in de fysieke vraag- en aanbodkant zal opleveren.

Daar komt bij dat er afgelopen maanden een duidelijke verschuiving van de papierenmarkt naar de fysieke markt plaatsvindt. Daar waar de beleggers de papierenderivaten van de hand deden, kochten ze fysiek goud in.

Bij ETF’s en trackers zijn beleggers niet op zoek naar fysiek goud, maar naar papierenwinsten. De termijncontracten resulteren in 95% van de gevallen niet in fysieke levering van goud, maar worden uitgekeerd in contanten. Met andere woorden is de papieren goudmarkt dus eigenlijk een valutaderivaat met een compleet ander risicoprofiel dan fysiek goud.

In ons huidige klimaat van aanhoudende monetaire onrust bestaat er een steeds groter wordend gevaar dat beleggers hun vertrouwen in het financiële systeem verliezen en hun papieren claims op goud in willen wisselen voor fysiek goud. Gezien de papierenmarkt meer dan honderd keer zo groot is als de fysieke markt zou dat tot ernstige paniek op de beurzen kunnen leiden. Voor nu vragen wij ons af hoe lang het nog duurt voordat de fysieke markt van de papierenmarkt losgekoppeld wordt.